«اتاق خواب دختر ۱۳ ساله ما خیلی افتضاح است و به نظر می رسد یک گردباد در اتاقش اومده! و یا به قول معروف، شتر با بارش در آنجا گم می شود! وقتی من از او می خواهم که آن را تمیز کند، یا من را نادیده می گیرد یا به من جسارت می کند!»
چنین شکایاتی از سوی والدین و به خصوص مادران زیاد شنیده اید. به نظر می رسد مانند این فرزند، زیاد هستند و تنها این والد نیست که چنین مشکلی دارد. بسیاری از پرستاران و والدین ابراز می کنند که اتاق کودکشان آن قدر کثیف و به هم ریخته است و جای خالی در اتاق یافت نمی شود تا در آن راه بروند، لباسهای کثیف همچون کوهی روی هم تلمبار شده و کاغذ خرد شده و زباله در کف اتاق خودنمایی می کند.
پس پدر و مادر برای رفع این مشکل چه باید کنند؟ در این مقاله راهکارهایی ارائه شده است که شاید درمورد فرزند شما مثمر ثمر باشد.
سارا بین، مشاور کودکان می گوید: اگر عدم پاکیزگی فرزند شما همراه با تغییر رفتار، کاهش عملکرد تحصیلی، مشکلات ارتباط با همسالان باشد، توصیه می کنیم که با روانپزشک متخصص اطفال مشورت کنید تا در مورد بهداشت روانی او نظر دهد.
اغلب بچه هایی که تمایل به تمیز کردن اتاق خود ندارند، به نظر می رسد آنها فقط، “نمی خواهند” و در مقابل تمیزی اتاقشان مقاومت نشان می دهند و هر بار بهانه ای می آورند مثل اینکه می خواهم تلویزیون تماشا کنم، با دوستم بازی کنم، الان کاردستی درست می کنم و …
خود را جای کودک بگذارید آیا کار هیجان انگیز، سرگرم کننده و مورد علاقه خود را رها می کنید و به کار خسته کننده تمیزی اتاق می پردازید؟ خود شما کدام را انتخاب می کنید؟
گاهی کودک به این دلیل اتاقش را مرتب نمی کند که می خواهد بیشتر و بیشتر در برابر خواسته ی شما مقاومت کند و شما را به یک مبارزه می طلبد. هر چه شما بیشتر فشار وارد می کنید آنها بیشتر خودداری می کنند. این باعث می شود احساس خستگی، خشم و ناامیدی پیدا کنید و با خود می اندیشید که: “ما سخت تلاش کردیم تا منزلی تهیه کنیم و اتاقی را در آن به بچه مان اختصاص دهیم و او حداقل کاری که می تواند انجام دهد این است که اتاقش را تمیز و مرتب نگه دارد.”
این رفتار کودک را به شخصیت او نسبت ندهید، چرا که بیشتر کودکان این مرحله کثیفی و نا مرتبی را تجربه می کنند. بنابراین رفتار او را به خود یا والدینتان نسبت ندهید و او را تحقیر نکنید.
در اینجا چند روش پیشنهاد می کنیم که آنها را به کار بندید:
۱- چه زمانی شما باید فقط “درب اتاق را ببندید”؟
برای مدتی، فقط درب اتاق کودک را ببندید و او را به حال خود رها کنید به خصوص زمانی که برخورد و رفتار شما با کودکتان چالش برانگیز شده است. پس به او اجازه دهید که در همان اتاق کثیف زندگی کند البته به شرطی که مشکل بهداشتی مثل بیماری های مختلف مرتبط با آلودگی و مشکل حشرات و موجودات موذی پیش نیاید.
در مواقعی فقط درب اتاق کودک را ببندید تا چشمتان به اتاق نامرتب او نیفتد. صبور باشید. شاید فرزند شما بیش از ده دقیقه در روز توانایی مرتب کردن اتاقش را ندارد. با توجه به سنش از او انتظار داشته باشید و فکر نکنید او می تواند مانند خدمه حرفه ای کار کند.
۲- اتاق و کارها را به بخشهای کوچکتری تقسیم کنید.
اگر اتاق کودک آن قدر بهم ریخته است که به سختی می توانید در آن راه بروید بهتر است، اتاق را به بخش هایی تقسیم کنید و از کودک بخواهید که در حال حاضر فقط یک چهارم اتاق را تمیز کند. یا اینکه از او بخواهید فقط به جمع کردن زباله و ریختن آنها در سطل زباله تمرکز کند. روز بعد یا چند روز بعد فقط بر تا کردن و قرار دادن لباسهایش در کمد و دفعه دیگر بر جمع کردن اسباب بازی هایش متمرکز شود.
شکستن یک کار بزرگ به قطعات کوچکتر برای هر کودکی مفید و تشویق کننده است. خودتان را به جای کودک بگذارید، از کجا شروع کنم؟ شاید فکر کنید هرگز نمی توانم این اتاق را تمیز کنم. بنابراین کوچک کردن کارهای بزرگ، روش موثری است.
۳- کارهایی را که در توان کودک شماست از او بخواهید
باید به سن و سال کودک خود در انجام کارها توجه کنید مثلا کشیدن جاروبرقی برای کودک سه ساله مناسب سن او نیست. ولی اگر به کودک سه ساله دستمال دهید و از او بخواهید میز، تخت و یا وسایلی که قدش می رسد را گردگیری کند مطمئنا می تواند. کودک پیش دبستانی می تواند تخت خود را مرتب کند و در ۲۰ دقیقه می تواند قسمت زیادی از اتاق را مرتب کند. فقط صبور باشید و وظایفی به کودک محول کنید که مناسب سنش است.
۴- به کودک خود در تمیز کردن اتاقش کمک کنید
بچه های کوچکتر نیاز به کمک شما دارند تا شروع به کار کنند. خوب است بسته به سن کودک شما، ۱۵ تا ۳۰ دقیقه زمان را در اتاق با فرزندتان بگذرانید، به او مراحل مختلف کار را نشان دهید، مثلا تا کردن لباس را آموزش دهید و یا اینکه ابتدا لباسی که کودک از روی زمین بر می دارد بررسی کند اگر تمیز است تا کند و در کمد بچیند و اگر کثیف است در سبد رخت های چرک بیندازد. مهم است که کودک انتظارات شما را برآورده کند. شاید فکر کنید فرزندتان این کارها را می داند ولی هر کاری در ابتدای انجامش نیاز به یادگیری و آموزش دارد.
به کودک در تمیز کردن اتاقش کمک کنید تا کارش سبک تر شود و دیگر این کار به نظرش غیر ممکن و خسته کننده نیاید.
صبر و حوصله داشته باشید تا کودک خواسته شما را انجام دهد وگرنه از تمیز کردن اتاقش سر باز می زند.
۵- بی مورد به کودک کمک نکنید
نکته مهم اینجاست اگر کودک شما آنقدر توانایی دارد و رشد کرده که می تواند اتاقش را به تنهایی تمیز کند، باید این کار را خودش انجام دهد و نباید در مرتب کردن اتاقش به او کمک کنید. والدینی هستند که هر چه به کودک می گویند اتاقت را مرتب کن، کودک با کوبیدن پا به زمین و مقاومت در انجام این کار، به هدف خود می رسد و در نهایت مادر یا پرستار، اتاقش را مرتب می کنند.
اگر هر بار به او تذکر می دهید و بعد می بینید کاری انجام نداده است، پس قدرت شما در معرض خطر است. و کودک در دراز مدت فاقد انگیزه برای انجام کارهایش خواهد شد.
کودک دبستانی باید بتواند اتاق خود را به تنهایی مرتب کند و شما فقط پاسخگوی برخی سوالات و تذکر دهنده برخی نکته ها در این مورد باشید و به او راهنمایی ها و راهکارهای لازم را ارائه دهید.
۶- یک لیست برای انجام کارها و ترتیب آنها تهیه کنید
تهیه یک لیست برای کودک کمک می کند که گام به گام در مرتب سازی اتاقش پیش رود. اگر کودک کوچکتر است و نمی تواند نوشته های شما را بخواند می توانید با کشیدن نقاشی، او را هدایت کنید مثلا در صدر لیست عکس لگو بکشید و نشان دهید که لگوهایش را جمع کند یا عکس لباس بکشید و نشان این باشد که لباسهایت را از روی زمین بردار و در کمد یا سبد بچین. در زیر لباس عکس اسباب بازی بکشید یعنی پس از لباسها، اسباب بازی هایت را در سبد مخصوص آن بریز و …
۷- تمیز کردن اتاق را با بازی انجام دهید
کاری کنید که کودک به تمیز کردن اتاقش به عنوان یک سرگرمی و بازی نگاه کند و انجام آن برایش لذت بخش و هیجان انگیز باشد. مثلا زنگی را در اتاق قرار دهید و اگر زنگ در دسترس شما نیست، یک قابلمه و ملاقه را در اختیار کودک قرار دهید تا به محض مثلا مرتب کردن لباسهایش، زنگ را به صدا درآورد و یا با ملاقه بر پشت قابلمه بکوبد. یا از او بخواهید همین که لباسهایش مرتب شد با صدای بلند بخندد تا توجه شما به سوی اتاقش جلب شود.
مرتب کردن اتاق کودک با بازی با او هم آموزش موثری برای کودک خواهد بود و هم بهانه ای می شود تا وقت بیشتری را با کودک خود بگذرانید.
۸- سبدهایی را در اتاق کودک قرار دهید
به خصوص برای کودکان کوچکتر بهتر است سبدهایی را در اتاقش در نظر بگیرید. این سبدها بهترین دوست و یاری کننده والدین هستند. به کودک یاد دهید که مثلا سبد زرد شبیه حیوان شیر مخصوص قرار دادن اسباب بازی هایش در آن است و سبد آبی مخصوص لباسهایش. چرا که کودکان کوچکتر قادر به تا کردن لباسهایشان یا به خاطر سپاری قرار دادن این همه وسایل هر یک در جای خود نیستند ولی سبد مخصوص هر قسمت را به راحتی به خاطر می سپارند.
۹- گاهی کودک نیاز به تحریک سریع و انگیزه مضاعفی دارد
شاید همیشه فرصت دادن و صبور بودن موثر نباشد. برخی مواقع لازم است که با تحریک سریع انگیزه کودک به او بفهمانید که باید اتاقش را در زمان کوتاهی مرتب کند. مثلا الان مادر بزرگ، دوست یا دخترخاله ات زنگ زدند و تا چند دقیقه دیگر به خانه ما می آیند، من حال و آشپزخانه را مرتب می کنم و تو اتاقت. یا اینکه قرار است ساعت ۵ به میهمانی برویم پس در فرصت کوتاه باقیمانده، اتاقت را تمیز کن تا در برگشت به خانه با صحنه نامرتب و بهم ریخته ای مواجه نشویم یا فلان روز تولدت است، من اسباب و لوازم و تمیزی همه جای منزل را انجام می دهم ولی با اتاق تو کاری ندارم هر جور دوست داری آن را مرتب و تزیین کن.
چنین تحریکات سریعی نیز در بسیاری مواقع جواب می دهد، شاید قبلا یکی دو ساعت زمان را برای مرتب کردن لباسهایش صرف می کرد ولی وقتی مجبور شود با تحریک انگیزه سریع می تواند در چند دقیقه همان لباسها را مرتب کند.
۱۰- از تشویق و عواقب کار گرا استفاده کنید
یک راه خوب برای ترغیب فرزندتان برای مرتب کردن اتاقش این است که علایق و تمایلات او تا زمانی که بخش خاصی از کار انجام نشده است معلق بماند. مثلا اگر کودک شما به بازی کامپیوتری بسیار وابسته و علاقمند است و قرار گذاشته اید که باید امروز همه لباسها مرتب شود، تا زمان انجام کامل این کار، کامپیوتر و بازی رایانه ای تعطیل خواهد بود. سپس خواسته دیگر شما برای فردا باید انجام شود وگرنه کودک به فلان علاقه دیگر خود نخواهد رسید. همین روش برای رسیدن به هدف در هفته آینده برای تمیزی اتاقش نیز موثر خواهد بود. این ممکن است به معنای تعطیلات آخر هفته آنها باشد یعنی “اگر اتاقت تا پایان هفته مرتب نشود از تعطیلات آخر هفته خبری نیست.”
تشویق کودک نیز حتما نباید پول یا شکلات باشد بلکه می تواند یک فیلم خانوادگی خنده دار باشد. از کودک بخواهید در صورت تمیزی اتاقش همه با هم فلان فیلم را تماشا خواهیم کرد.
آیا این روش تضمین می کند که فرزند شما از این به بعد اتاق خود را به طور مرتب و تمیز نگه دارد؟ نه. اما با استفاده از عواقب و پاداش ها به او کمک خواهید کرد تا رفتار مورد نظر را در طول زمان سونا بلاگد. همان طور که جیمز لمان می گوید: “شما می توانید یک اسب را به آب هدایت کنید ولی نمی توانید به او آب بنوشانید – اما می توانید مطمئن شوید او تشنه است!”
حرف آخر این که: گاهی اوقات شما می توانید هر فرصتی برای انجام کاری به بچه ها بدهید و آنها هم تصمیم می گیرند که این کار را انجام بدهند یا خیر. ولی کودکان باید بدانند اگر هر یک از راهها را انتخاب کنند با عواقب خوب یا بد آن مواجه خواهند شد. وظیفه شما این است که مهارت ها و فرصت ها را فراهم کنید.
بچه ها همیشه موارد انتخابی و مورد علاقه خودشان را به ما تحمیل می کنند اما مساله مهمی نیست، چرا که با گذشت زمان این مشکل را با فرزند خود حل می کنید، از پاداشها و عواقب و نتایج برای تحریک و تهییج انگیزه کودکان استفاده کنید، همچنین ابزارهای لازم برای مراقبت از خودشان و پاکیزگی محیطی که در آن زندگی می کنند، فراهم کنید، این بهترین کاری است که می توانید انجام دهید.
ترجمه: سمیه مظفری
۱۰ روش برای اینکه کودکان اتاقشان را مرتب کنند
به این مطلب رای دهید
